محمد بن عباس تلمسانیتِلِمْسانی، محمد بن عباس، عالم نحوی و فقیه مالکی قرن نهم می‌باشد. ۱ - نسبتوی به تلمسانِ الجزایر منسوب است و محمد بن عباس مَغربی نیز نامیده شده است. ۲ - کنیهکنیهاش ابوعبداللّه و جد او محمد بن عیسی عُبّادی است. ۳ - ولادتاز تاریخ تولد و دوره کودکی او اطلاعی در دست نیست. [۱]
دهخدا، ذیل «تلمسانی، محمد بن العباس».
[۲]
محمد بن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۷، ص۲۷۸، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
[۳]
زرکلی، ج۶، ص۱۸۳.
۴ - اساتیدتلمسانی علوم مختلف را از افرادی چون قاسم بن سعید عُقْبانی تِلِمْسانی و ابن مَرْزوق حفید فرا گرفت. ۵ - مذهبمالکی مذهب بود و فقه مالکی آموخت و مفتی تلمسان و شیخ‌الشیوخ زمان خود در آن‌جا شد. [۴]
کحاله، ج۱۰، ص۱۲۱.
[۵]
اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، ستون ۲۰۵، در حاجی خلیفه، ج ۶.
[۶]
احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدّیباج، ج۱، ص۵۴۷، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامة، طرابلس ۱۳۹۸/ ۱۹۸۹.
۶ - القابتنبکتی [۷]
احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدّیباج، ج۱، ص۵۴۷، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامة، طرابلس ۱۳۹۸/ ۱۹۸۹.
نقل می‌کند که تلمسانی به القابی چون عالم علی الاطلاق، حافظ متقن و امام علامه خوانده شده است.۷ - وفاتوی در هجدهم ذیحجّه ۸۷۱ بر اثر طاعون درگذشت و در العُبّاد، یکی از مناطق ولایت تلمسان، به خاک سپرده شد. [۸]
کحاله، ج۱۰، ص۱۲۱.
[۹]
احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدّیباج، ج۱، ص۵۴۷، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامة، طرابلس ۱۳۹۸/ ۱۹۸۹.
۸ - آثاربرخی از آثار شناخته شده تلمسانی عبارت‌اند از: تحقیق‌المقال و تسهیل‌المنال فی شرح لامیة‌الافعال که در ۸۵۱ به پایان رسیده است و در شرح کتاب لامیة‌الافعال ابن مالک در علم صرف است؛ شرح جمل الخونجی در منطق ؛ العروة الوثقی فی تنزیه‌الانبیاء عن فِرْیَة‌الالقاء؛ و فتاوی . [۱۰]
حاجی خلیفه، ج ۲، ستون ۱۵۳۶.
[۱۱]
احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدّیباج، ج۱، ص۵۴۷، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامة، طرابلس ۱۳۹۸/ ۱۹۸۹.
[۱۲]
زرکلی، ج۶، ص۱۸۳.
[۱۳]
کحاله، ج۱۰، ص۱۲۱.
۹ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، ج ۶. (۲) احمدبابا بن احمد تنبکتی، نیل الابتهاج بتطریز الدّیباج، چاپ عبدالحمید عبداللّه هرامة، طرابلس ۱۳۹۸/ ۱۹۸۹. (۳) دهخدا. (۴) زرکلی. (۵) محمد بن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵). (۶) کحّاله. (۷) حاجی خلیفه؛ ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عباس تلمسانی»، شماره۳۸۴۷. |